ઈરાન સાથેના પરમાણુ કરારમાં મડાગાંઠ બાદ યુએસ પ્લાન બી પર વિચાર કરી રહ્યું છે
યુએસ ફોરેન અફેર્સ કમિટી આજે ઈરાનના રાજદૂત રોબ મેલે અને અન્ય અધિકારીઓ સાથે વાતચીત કરશે. આ મંત્રણામાં ઈરાનના પરમાણુ કાર્યક્રમ પર અમેરિકાના વલણ અંગે ચર્ચા થશે.
યુએસ (US) ફોરેન અફેર્સ કમિટી આજે ઈરાનના (IRAN) રાજદૂત રોબ મેલે અને અન્ય અધિકારીઓ સાથે વાતચીત કરશે. આ મંત્રણામાં ઈરાનના પરમાણુ કાર્યક્રમ પર અમેરિકાના વલણ અંગે ચર્ચા થશે. ગુપ્ત વાટાઘાટો, હકીકતમાં, પ્રમુખ જો બાયડેનના (Joe Biden)સંયોજક (મધ્ય પૂર્વ અને ઉત્તર આફ્રિકા) બ્રેટ મેકગર્કે કહ્યું કે ઈરાન સાથેનો સોદો “અસંભવિત” હતો તે પછી થઈ રહી છે.
ઇરાન ઇચ્છે છે કે કેટલીક વધુ બાબતો સામેલ છે
મેકગુર્કે જણાવ્યું હતું કે ઈરાની અધિકારીઓ ઈચ્છે છે કે તેમના યુએસ સમકક્ષો આ સોદામાં “થોડી વધુ વસ્તુઓ ઉમેરે” અને ઈરાનના સર્વોચ્ચ નેતા આયતુલ્લાહ અલી ખમેની તેને મંજૂરી આપે. “અમે તે કરવા જઈ રહ્યાં નથી,” તેમણે કહ્યું યુરોપિયન યુનિયનના વિદેશ નીતિના વડા જોસેપ બોરેલે, જેઓ યુએસ અને ઈરાન વચ્ચે મધ્યસ્થી કરી રહ્યા છે, તેમણે આ અઠવાડિયે એક સમાન મુદ્દો બનાવ્યો, અને કહ્યું કે “સોદામાં વધારાની વસ્તુઓ ઉમેરવાની શક્યતા નથી.” પરંતુ યુએસ આગ્રહ કરી રહ્યું છે કે ‘આતંકવાદી’ ટેગ પર ઈરાની રિવોલ્યુશનરી ગાર્ડ કોર્પ્સ (IRGC) અને અન્ય સંસ્થાઓને દૂર કરવામાં આવે. ઈરાનની આ માંગને મેકગર્કે પણ સ્વીકારી લીધી હતી. પરંતુ બાદમાં બાયડેન પ્રશાસને તેને ફગાવી દીધી હતી. જોકે, ક્વિન્સી ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ફોર રિસ્પોન્સિબલ સ્ટેટક્રાફ્ટના એક્ઝિક્યુટિવ વાઇસ-પ્રેસિડેન્ટ ત્રિતા પારસીના જણાવ્યા અનુસાર, ઇરાને ગયા મહિને દોહામાં વાતચીત દરમિયાન યુએસ આતંકવાદી સૂચિમાંથી IRGCને હટાવવાની માંગને પડતી મૂકી દીધી હતી.
અમેરિકા પાસે કયા વિકલ્પો છે?
અમેરિકાએ પહેલાથી જ ઈરાની સંસ્થાઓ પર અનેક આકરા પ્રતિબંધો લગાવી દીધા છે. જેના કારણે અમેરિકા અને તેના સહયોગી દેશ ઈરાન સાથે વેપાર નથી કરી રહ્યા. જેના કારણે ઈરાન ભારે આર્થિક મુશ્કેલીઓનો સામનો કરી રહ્યું છે. એવી અપેક્ષા રાખવામાં આવે છે કે રોબ મેલે સમિતિ સમક્ષ સમજૂતીના કેટલાક મુદ્દા રજૂ કરી શકે છે અને જો યુએસ ઈરાનના પરમાણુ કાર્યક્રમ પર કરાર માટે સંમત ન થાય, તો તે પ્લાન બી રજૂ કરી શકે છે. વાસ્તવમાં બંને પક્ષો તેમના શબ્દો પર વળગી રહે છે. જેના કારણે આ વાતચીતમાં મડાગાંઠ સર્જાઈ છે. પરંતુ બાયડેન વહીવટીતંત્ર પર એવી વ્યૂહરચના ઘડવા માટે ભારે દબાણ છે. જે ઈરાનને પરમાણુ શસ્ત્રો પ્રાપ્ત કરતા અટકાવી શકે. યુ.એસ. પાસે ત્રણ વિકલ્પો છે, શું તે રાજદ્વારી ઉકેલ મેળવવાનું ચાલુ રાખી શકે, આર્થિક પ્રતિબંધો વધારશે અને પ્રતિબંધિત સંસ્થાઓની સંખ્યા વધારશે અથવા ઈરાનને રાજદ્વારી રીતે આ ક્ષેત્રમાં અલગ પાડશે.તેના સાથીદારો સાથે મળીને તે નવી વ્યૂહરચના તૈયાર કરી શકે છે.
સોદો ન થવાનું જોખમ?
ઘણા વ્યૂહાત્મક નિષ્ણાતો અને ઈરાની નિષ્ણાતો માને છે કે તેહરાને પરમાણુ બોમ્બ બનાવવા માટે પરમાણુ સામગ્રી અને ટેકનોલોજી પહેલેથી જ મેળવી લીધી છે. તે અમેરિકી હિતો અને આ ક્ષેત્રના તેના સહયોગીઓ, ખાસ કરીને ઈઝરાયેલ માટે ખતરો છે. જોકે, અમેરિકાએ હાલમાં ઈરાન સામે સૈન્ય વિકલ્પોનો ઉપયોગ અટકાવ્યો છે અને રાજદ્વારી પદ્ધતિઓ અપનાવી રહી છે. ભલે અમેરિકા ડીલ માટે રાજી થાય, પરંતુ 2025 પહેલા સ્થિતિ વધુ બગડી શકે છે. કારણ કે ઈરાનના પરમાણુ કાર્યક્રમ પર આંતરરાષ્ટ્રીય દેખરેખની શરતો 2025માં સમાપ્ત થઈ રહી છે. પરંતુ જો કોઈ સમજૂતી નહીં થાય તો ઈરાનને ભારે કિંમત પણ ચૂકવવી પડી શકે છે. ઈઝરાયેલ ઈરાની સંપત્તિઓ અને નાગરિકો પર સાયબર અને માનવતાવાદી હુમલાને વધુ તીવ્ર બનાવી શકે છે. 2020માં ઈરાનના પરમાણુ કાર્યક્રમના પિતા એવા પરમાણુ ભૌતિકશાસ્ત્રી મોહસિન ફખરીઝાદેહની હત્યા પાછળ ઈઝરાયેલનો હાથ હોવાનું માનવામાં આવે છે. જો કરાર તૂટી જાય છે, તો ઘણા વધુ સમાન હુમલા થવાની સંભાવના છે.
ઈરાન શાંતિ ઈચ્છે છે?
આ વર્ષની શરૂઆતમાં ઈરાનના સર્વોચ્ચ નેતાએ કહ્યું હતું કે તેમનો દેશ પરમાણુ હથિયારો મેળવવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યો નથી. તેણે તેને “નકામું, હાનિકારક અને ખતરનાક” ગણાવ્યું. ઈરાનના વિદેશ પ્રધાન હોસેન અમીર-અબ્દુલ્લાહિયાને એક ફોન કૉલમાં EU ની વિદેશ નીતિના વડાને જણાવ્યું હતું કે જો યુએસ “ઉકેલ શોધવા અને સમજૂતી સુધી પહોંચવા તરફ વાસ્તવિક પગલાં લે છે, તો તે બધી બાજુઓ માટે સારું રહેશે.” બિડેન વહીવટીતંત્ર પ્રયાસ કરી રહ્યું છે. ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પના નિર્ણયને ઉથલાવી દેવા. ટ્રમ્પે 2015માં અન્ય વિશ્વ શક્તિઓ અને ઈરાન વચ્ચેના પરમાણુ કરારમાંથી બહાર નીકળી ગયા હતા. પરંતુ અમેરિકા અને ઈરાન વચ્ચે ચાલી રહેલી વાટાઘાટોમાં મડાગાંઠ સર્જાઈ છે કારણ કે બંને દેશો 2015ના કરાર પર પાછા ફરવાનો આરોપ એકબીજા પર લગાવી રહ્યા છે.
Latest News Updates
