Budget 2024 : બ્રિટિશકાળની શરૂઆતથી લઈને અત્યાર સુધી રજૂ થયેલા બજેટમાં આ 5 બાબત અસામાન્ય રહી છે… વાંચો રસપ્રદ માહિતી

Budget 2024 : દેશનું બજેટ 2024 રજૂ થવામાં હવે એક મહિનાથી પણ ઓછો સમય બાકી છે અને નાણા મંત્રાલય આ કામમાં વ્યસ્ત છે. નાણાપ્રધાન નિર્મલા સીતારમણે પહેલેથી જ સંકેત આપ્યો છે કે આ વખતે કોઈ મોટી જાહેરાત થવાની શક્યતા ઓછી છે અને આ વખતે બજેટ વોટ ઓન એકાઉન્ટ રહેશે.

જો કે સરકારની તિજોરીમાંથી શું નીકળશે તે 1 ફેબ્રુઆરી 2024ના રોજ ખબર પડશે પરંતુ તે પહેલા અહીં અમે તમને બજેટ સાથે જોડાયેલી કેટલીક રસપ્રદ વાતો જણાવી રહ્યા છીએ, જેનથી કદાચ તમે અજાણ હશો.

બજેટ શબ્દ ક્યાંથી આવ્યો?

બજેટને લઈને ઘણી ચર્ચાઓ થાય છે પરંતુ શું તમે જાણો છો કે ‘બજેટ’ શબ્દ ક્યાંથી આવ્યો છે? તમને જણાવી દઈએ કે આ ખાસ શબ્દ ફ્રેન્ચ લેટિન શબ્દ ‘બુલ્ગા’ પરથી આવ્યો છે, જેનો અર્થ થાય છે ચામડાની થેલી… ફ્રેન્ચ શબ્દ bouguet bulga પરથી ઉદ્ભવ્યો છે. આ પછી અંગ્રેજી શબ્દ boget અસ્તિત્વમાં આવ્યો એટલા માટે અગાઉ બજેટ ચામડાની થેલીમાં લાવવામાં આવતું હતું.

અંગ્રેજોએ પહેલું બજેટ રજૂ કર્યું હતું

બજેટ શબ્દની ઉત્પત્તિ પછી જો આપણે દેશમાં રજુ થતા સામાન્ય બજેટની વાત કરીએ તો તે પહેલા જાણી લો કે આ બજેટ ખરેખર દેશની આવક અને ખર્ચનો હિસાબ છે જે સરકાર દ્વારા જનતા સમક્ષ રજુ કરવામાં આવે છે.તેની શરૂઆત સૌપ્રથમ બ્રિટનમાં કરવામાં આવી હતી અને ભારતમાં પ્રથમ બજેટ બ્રિટિશ કાળ દરમિયાન રજૂ કરવામાં આવ્યું હતું. 7 એપ્રિલ 1860 ના રોજ દેશમાં પ્રથમ વખત બજેટ રજૂ કરવામાં આવ્યું હતું જે બ્રિટિશ સરકારમાં નાણામંત્રી જેમ્સ વિલ્સન દ્વારા વાંચવામાં આવ્યું હતું.

સ્વતંત્ર ભારતનું પ્રથમ સામાન્ય બજેટ ક્યારે રજૂ થયું હતું?

દેશમાં પ્રથમ બજેટ બ્રિટિશ શાસન દરમિયાન 1860માં રજૂ કરવામાં આવ્યું હતું, જ્યારે સ્વતંત્ર ભારતનું પ્રથમ બજેટ 1947માં રજૂ કરવામાં આવ્યું હતું. અંગ્રેજોએ દેશ છોડ્યા પછી સ્વતંત્ર ભારતના પ્રથમ નાણામંત્રી આરકે સન્મુખમ ચેટ્ટીએ 26 નવેમ્બર 1947ના રોજ બજેટ રજૂ કર્યું હતું.

નાણામંત્રીઓને બદલે વડાપ્રધાને પણ બજેટ વાંચ્યું હતું

આઝાદી પછી દેશનું સામાન્ય બજેટ હંમેશા સરકારમાં નાણામંત્રી દ્વારા રજૂ કરવામાં આવતું હતું.આ દરમિયાન ત્રણ એવા પ્રસંગો આવ્યા જ્યારે નાણામંત્રીને બદલે દેશના વડાપ્રધાનોએ સંસદમાં બજેટ ભાષણ વાંચ્યું અને રજૂ કર્યું હતું. ભારતના પ્રથમ વડાપ્રધાન જવાહરલાલ નેહરુ ભારતના બજેટ રજૂ કરનાર સર્વોચ્ચ પદ ધરાવતા પ્રથમ વ્યક્તિ હતા. તેમણે 13 ફેબ્રુઆરી 1958 ના રોજ નાણા વિભાગ સંભાળ્યો અને બજેટ રજૂ કર્યું હતું. આ સિવાય ઈન્દિરા ગાંધી અને રાજીવ ગાંધીએ પણ જ્યારે તેઓ વડાપ્રધાન હતા ત્યારે બજેટ રજૂ કર્યું હતું.

દેશના આ નાણામંત્રીએ બજેટ રજૂ કર્યું નથી

ભારતના બજેટ ઈતિહાસમાં એક તરફ વડા પ્રધાનોએ નાણા પ્રધાનની જગ્યાએ સામાન્ય બજેટ રજૂ કર્યું હતું, તો બીજી તરફ એવા નાણા પ્રધાન હતા કે જેઓ તેમના કાર્યકાળ દરમિયાન કોઈ બજેટ રજૂ કરી શક્યા ન હતા. હા, અમે વાત કરી રહ્યા છીએ કેસી નિયોગીની જેઓ ભારતના એકમાત્ર નાણામંત્રી હતા જેમણે આ પદ પર રહીને પણ એક પણ બજેટ રજૂ કર્યું ન હતું. વાસ્તવમાં તેઓ 1948માં માત્ર 35 દિવસ માટે નાણામંત્રી હતા. ભારતીય પ્રજાસત્તાકની સ્થાપના પછી પ્રથમ બજેટ 28 ફેબ્રુઆરી 1950 ના રોજ જોન મથાઈ દ્વારા રજૂ કરવામાં આવ્યું હતું.