રામ ‘રાહ’: અહીં લક્ષ્મણજીએ શૂર્પણખાનું નાક કાપી નાખ્યું હતું, આ શહેરનું નામ પણ આ જ કારણે…
RamRaah : 'રામ રાહ'ના સાતમા અંકમાં, આપણે પંચવટીની બહારની વાર્તા વિશે વાત કરીશું, જ્યાં માતા સીતાનું રાવણે અપહરણ કર્યું હતું. આ અંકમાં તમને ખબર પડશે કે શૂર્પણખા, માતા સીતાનું અપહરણ, જ્યાં મારીચને તીર માર્યું હતું, જેવી ઘટનાઓ ક્યાં બની હતી.
TV 9 ડિજિટલની વિશેષ શ્રેણી રામ ‘રાહ’નો આ સાતમો અંક છે. છઠ્ઠા અંકમાં અત્યાર સુધી ભગવાન રામની અયોધ્યાથી પંચવટી સુધીની યાત્રાનું વર્ણન કરવામાં આવ્યું છે. વાસ્તવમાં, રામ ‘રાહ‘ શ્રેણીમાં, અમે તમને એક એવી સફર પર લઈ જઈ રહ્યા છીએ જ્યાં ભગવાન રામ તેમના વનવાસ દરમિયાન (Ram Van Gaman) માતા સીતા અને ભાઈ લક્ષ્મણ સાથે ગયા હતા. ભગવાન રામ તેમના પરિવાર સાથે ચિત્રકૂટ, મધ્યપ્રદેશ, છત્તીસગઢ, ઓરિસ્સા અને તેલંગાણા થઈને મહારાષ્ટ્ર પહોંચ્યા. ભગવાન રામે મહારાષ્ટ્રના નાસિકમાં લાંબો સમય વિતાવ્યો હતો અને અહીં જ સીતાહરણની ઘટના બની હતી. આ અંકમાં સીતાહરણ અને તેનાથી આગળની વાર્તાની વાત કરવામાં આવશે.
તમને જણાવી દઈએ કે આ સીરિઝમાં તમને ભગવાન રામના 14 વર્ષના વનવાસની કહાણી વર્ણવામાં આવી રહી છે. ભગવાન રામ, ભાઈ લક્ષ્મણ અને મુનિ વિશ્વામિત્ર સાથે એકવાર જનકપુરની યાત્રાએ ગયા અને માતા સીતા અને ભાઈ લક્ષ્મણ સાથે લંકા ગયા, જેનું વર્ણન આ શ્રેણીમાં કરવામાં આવ્યું છે. અમે તમને શ્રેણીમાં 10 વાર્તાઓ દ્વારા જણાવીશું કે ભગવાન રામ તેમના જીવનની મહત્વપૂર્ણ યાત્રાઓમાં ક્યાં ગયા હતા અને આજે તે સ્થાન ક્યાં છે અને રામાયણ સાથેના તેમના એપિસોડ્સ શું છે. શ્રેણીના અત્યાર સુધીમાં 6 અંક પ્રકાશિત થયા છે, જેમાં અયોધ્યાથી નાસિક સ્થિત પંચવટી સુધીની યાત્રા નક્કી કરવામાં આવી છે. હવે આગળની વાર્તા વાંચો…
છેલ્લા અંકમાં શું ઉલ્લેખ કરવામાં આવ્યો હતો?
છેલ્લા એટલે કે છઠ્ઠા અંકમાં, અમે જણાવ્યું હતું કે ભગવાન રામ કેવી રીતે છત્તીસગઢથી નાસિક પહોંચ્યા હતા અને આ માર્ગમાં ઓરિસ્સા, તેલંગાણા અને મહારાષ્ટ્રના ઘણા સ્થળોનો સમાવેશ કરવામાં આવ્યો હતો. અગાઉના અંકમાં, અમે જણાવ્યું હતું કે છત્તીસગઢથી પંચવટી કેવી રીતે પહોંચવું અને તે સ્થળ વિશે રામાયણ સાથે જોડાયેલી ઘટનાઓ શું છે. ગયા અંકમાં પંચવટી સુધીની યાત્રા વિશે માહિતી આપવામાં આવી હતી, જ્યાં સીતાહરણની કથા કહેવામાં આવી છે. આ વિસ્તારોમાં ઓરિસ્સાના કોરાપુટ, તેલંગાણાના ખમ્મામ, મહારાષ્ટ્રના નાંદેડ અને નાસિક જેવા વિસ્તારોનો સમાવેશ થાય છે.
રામ રાહના તમામ મુદ્દાઓ વાંચવા માટે અહીં ક્લિક કરો
આ અંકમાં શું કહેવામાં આવશે?
સાતમા અંકમાં જણાવવામાં આવશે કે પંચવટી અને તેની આસપાસના સ્થળોની રામાયણ સાથે કેવી રીતે સબંધીત છે. આ સાથે આ અંકમાં તમને જાણવા મળશે કે માતા સીતાનું ક્યાં અપહરણ કરવામાં આવ્યું હતું અને શૂર્પણખાનું નાક ક્યાં કાપવામાં આવ્યું હતું. આ ઉપરાંત ભગવાન રામ દ્વારા મારીચની હત્યાની વાર્તા પણ આ અંકમાં જણાવવામાં આવશે. તો ચાલો વાંચીએ રામાયણ સાથે જોડાયેલી આ ઘટનાઓ ક્યાં બની હતી.
તમને જણાવી દઈએ કે ભગવાન રામના 14 વર્ષના વનવાસમાંથી પંચવટી સુધીની યાત્રા પહેલા 12 વર્ષથી વધુ સમય પૂરો થઈ ગયો હતો અને છેલ્લા કેટલાક વર્ષોમાં સીતા હરણ અને રાવણના વધની ઘટના બની હતી. 48 વર્ષથી સતત ભગવાન રામના તીર્થસ્થાનો પર સંશોધન કરી રહેલા ડો.રામ અવતાર દ્વારા લખાયેલ પુસ્તક ‘વનવાસી રામ અને લોક સંસ્કૃતિ’ અને તેમની વેબસાઈટ અનુસાર ભગવાન રામના લગભગ 10 વર્ષ દંડકારણ્યમાં વિતાવ્યા હતા અને આ આજનું છત્તીસગઢ છે. જેનો રામાયણમાં પણ ઉલ્લેખ નથી અને રામચરિતમાનસમાં તેના વિશે માત્ર એક ચતુર્થાંશની માહિતી આપવામાં આવી છે.
ચાલો પંચવટીથી આગળની યાત્રાએ જઈએ…
પંચવટી (નાસિક) – નાસિક ગોદાવરીના કિનારે પાંચ વટવૃક્ષોની જગ્યા છે, જેને પંચવટી કહેવામાં આવે છે. રામાયણ સાથે જોડાયેલી કહાણીઓ અનુસાર આ તે જગ્યા છે જ્યાં રાવણે સીતાનું અપહરણ કર્યું હતું. તમને જણાવી દઈએ કે પંચવટી વિશે બીજી પણ કહાણીઓ છે. વાસ્તવમાં, તેલંગાણામાં પરનાશાળા નામની એક જગ્યા છે, જેના વિશે ઘણી વાર્તાઓ પ્રચલિત છે. ઘણા લોકો માને છે કે પંચવટી અહીં છે અને અહીંથી માતા સીતાનું અપહરણ કરવામાં આવ્યું હતું. તે જ સમયે, ઘણા દસ્તાવેજો કહે છે કે પંચવટી નાસિકમાં છે. પર્ણશાળાની નજીક પણ કેટલીક એવી જગ્યાઓ છે, જેના માટે કહેવાય છે કે ત્યાં ભગવાન રામની ઝૂંપડી હતી, માતા સીતાને હરણ તરફ એરો કરી બતાવવામાં આવી છે. એવું કહેવાય છે કે રાવણે અહીંથી સીતાનું અપહરણ કર્યું હતું.
જનસ્થાન (નાસિક) – આ સ્થળ નાસિકમાં પંચવટીથી લગભગ 8-10 કિમી દૂર ગોદાવરી અને કપિલા નદીના સંગમ પર છે. કહેવાય છે કે આ સ્થાન પર લક્ષ્મણજીએ શૂર્પણખાનું નાક કાપી નાખ્યું હતું. નાક કાપવાની વાર્તાના કારણે આ શહેરનું નામ નાસિક પડ્યું છે. એવું માનવામાં આવે છે કે ત્રેતાયુગમાં આ વિસ્તાર જનસ્થાન તરીકે પ્રખ્યાત હતું અને તે રાક્ષસ રાજા રાવણનું મુખ્ય કેન્દ્ર હતું. રામાયણ અનુસાર અહીં રાક્ષસ ખાર 14 હજાર રાક્ષસો સાથે રહેતો હતો. કહેવાય છે કે અગસ્ત્ય મુનિએ શ્રીરામને સંપૂર્ણ શસ્ત્રોથી સજ્જ કરીને પંચવટી મોકલ્યા હતા. લોકકથાઓ અનુસાર અહીં લક્ષ્મણજીએ શૂર્પણખાનું નાક કાપી નાખ્યું હતું.
સીતા સરોવર (નાસિક) – તમને જણાવી દઈએ કે પંચવટીની આસપાસ એવી ઘણી જગ્યાઓ છે, જ્યાં ભગવાન રામ અને સીતા સાથે જોડાયેલી ઘટનાઓ ઉમેરવામાં આવે છે. શ્રી રામ અને સીતા માના નામે પંચવટી પાસે મ્હસરૂલમાં બે તળાવો છે. કહેવાય છે કે બંને આ તળાવોમાં સ્નાન કરતા હતા. આ સિવાય તેની પાસે રામસેજ પર્વત નામનું સ્થાન છે, જેના માટે એવું માનવામાં આવે છે કે ભગવાન રામ અને સીતાજીએ અહીં આરામ કર્યો હતો.
સિદ્ધેશ્વર પ્રવરા સંગમ (અહમદનગર) – આ મંદિર સિદ્ધેશ્વર પ્રવરા સંગમ ખાતે આવેલું છે. એવું માનવામાં આવે છે કે લોક માન્યતા અનુસાર, મારીચ હરણના રૂપમાં શ્રી રામના ડરથી અહીં સંતાઈ ગયો હતો. તેની નજીક ઠાણ નામના ઘણા ગામો છે, જેના માટે એવું કહેવામાં આવે છે કે હરણનું સ્વરૂપ મારીચ પોતાનો જીવ બચાવવા માટે જંગલમાં ઝાડ અને ઝાડીઓ પાછળ છુપાયેલું રહે છે. ભગવાન રામે જ્યાંથી ઊભા રહીને લક્ષ્ય રાખ્યું હતું તે સ્થળને ઠાણ કહેવામાં આવે છે.
કોઠારે નેફડ- અહીં બાણેશ્વર મંદિર છે અને તેના માટે કહેવાય છે કે અહીં ઉભા રહીને શ્રી રામે મારીચને તીર માર્યું હતું. રામચરિતમાનસમાં 3/26/6 થી 3/27/1 સુધી તેનું વર્ણન પણ કરવામાં આવ્યું છે.
जाहु भवन कुल कुसल बिचारी। सुनत जरा दीन्हिसि बहु गारी।।
गुरु जिमि मूढ़ करसि मम बोधा। कहु जग मोहि समान को जोधा।।
तब मारीच हृदयँ अनुमाना। नवहि बिरोधें नहिं कल्याना।।
सस्त्री मर्मी प्रभु सठ धनी। बैद बंदि कबि भानस गुनी।।
उभय भाँति देखा निज मरना। तब ताकिसि रघुनायक सरना।।
उतरु देत मोहि बधब अभागें। कस न मरौं रघुपति सर लागें।।
अस जियँ जानि दसानन संगा। चला राम पद प्रेम अभंगा।।
मन अति हरष जनाव न तेही। आजु देखिहउँ परम सनेही।।
મૃગ વ્યાધેશ્વર (નાસિક) – આ જગ્યા માટે કહેવાય છે કે અહીં મારીચને તીર મારવામાં આવ્યું હતું અને તેના ટુકડા થઈ ગયા હતા. આ સ્થળ નેફડથી લગભગ 12 કિમી દૂર છે. મારિચને તીર માર્યા પછી શ્રી રામના અવાજની નકલ કરી.તેણે લક્ષ્મણજીને મદદ માટે આજીજી કરી હતી. લક્ષ્મણજી માતા સીતાની પ્રેરણાથી શ્રી રામને મળવા ગયા, જ્યારે શ્રી રામ અને લક્ષ્મણજી મધ્યમેશ્વરમાં મળ્યા. તે જ સમયે, રામેશ્વર ખંડ ગામ માટે, એવું કહેવામાં આવે છે કે જ્યારે ભગવાન રામે મારીચને તીર માર્યું ત્યારે તે ફાટી ગયો હતો અને તેનું ધડ કાઇ ગામમાં અને માથું ટોક ગામમાં પડ્યું હતું. પ્રચલિત માન્યતા મુજબ, શ્રી રામના બાણથી માર્યા ગયેલા મારીચનો મૃતદેહ રામેશ્વર મંદિરમાં પડ્યો હતો.
સર્વતીર્થ ઘોટી ટેકડ (નાસિક) – આ પછી માતા સીતાને શોધવાની વાર્તા શરૂ થાય છે. આ સ્થાન માટે કહેવાય છે કે જ્યારે રાવણ સીતાને લઈ જઈ રહ્યો હતો ત્યારે રાવણનું જટાયુ સાથે યુદ્ધ થયું હતું. અહીં ભગવાન રામ જમીન પર જટાયુને મળ્યા અને ભગવાન રામે તેમના અગ્નિ સંસ્કાર કર્યા અને જલાંજલિ અર્પણ કરી. આ પછી ભગવાન રામ અને ભાઈ લક્ષ્મણ સીતાની શોધમાં મુંબઈ આવ્યા.
રામલિંગ દેવ સ્થાનમ શિરુર (પુણે) – લોકકથા અનુસાર, શ્રી રામે લંકા અભિયાન દરમિયાન ખોડ નદીના કિનારે રૂર નામના રાક્ષસનો વધ કર્યો હતો. રાક્ષસનું માથું અહીં પડ્યું હતું, તેથી આ સ્થાન સિરુર હતું, જે શિરુર બન્યું છે. અહીં શ્રી રામ દ્વારા સ્થાપિત ભગવાન શિવનું ખૂબ જ વિશાળ મંદિર છે.
શ્રી રામ વરદાયિની તુલજાપુર (ઉસ્માનાબાદ) – આ સ્થાન માટે કહેવાય છે કે તુલજાપુરમાં માતા સતીએ શ્રી રામની પરીક્ષા લીધા પછી શ્રી રામને સીતાની શોધમાં સફળ થવાનું વરદાન આપ્યું હતું, ત્યારે જ તેનું નામ શ્રી રામ વરદાયિની પડ્યું.આ સિવાય તુલજાપુરમાં માતા સતીએ શ્રી રામને એક શિલા પર દર્શન આપ્યા અને સીતાને દક્ષિણ દિશામાં શોધવા કહ્યું. જે શિલા પર તેમણે શ્રી રામને દર્શન આપ્યા તે આજે ઘાટશિલા મંદિર તરીકે પ્રખ્યાત છે.
નોંધ: લેખમાં આપેલી માહિતી ડૉ. રામ અવતારના સહયોગથી મેળવવામાં આવી છે. ડૉ. રામ અવતારે ભારત સરકારના માનવ સંસાધન વિકાસ તરફથી ‘વનવાસી રામ અને લોક સંસ્કૃતિ પર તેમની અસર’ વિષય પર સંશોધન યોજનાની સ્વીકૃતિ મળ્યા બાદ રિસર્ચ કર્યું છે. સાથે જ રામવન ગમનની યાત્રાની પણ મુલાકાત લીધી અને ભગવાન રામ સાથે જોડાયેલા સ્થળોની મુલાકાત લીધી. સાથે જ પોતાના પુસ્તકમાં તેની માહિતી પણ આપી છે અને આ માહિતી વેબસાઈટ પર પણ છે. તેથી તેમના સહકારથી આ શ્રેણી બનાવવામાં આવી છે.
Latest News Updates
